Blog

Blisko, czyli 48 milionów mil od Słońca

Jeszcze nigdy
nie oglądaliśmy Słońca z tak bliskiej odległości. W połowie lipca br. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) zaprezentowała
pierwsze zdjęcia gwiazdy, wykonane przez sondę kosmiczną Solar Orbiter. To najbliższe zdjęcia
Słońca, jakie kiedykolwiek wykonano.

Solar Orbiter to projekt realizowany
przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) we współpracy z NASA. Dzięki
obserwacjom z sondy naukowcy chcą się dowiedzieć, jak Słońce tworzy i „kontroluje”
heliosferę – swoje najbliższe międzygwiazdowe otoczenie, zdominowane przez
wiatr słoneczny. Zrozumienie mechanizmów fizycznych kontrolujących heliosferę
jest istotne, gdyż Ziemia jest w niej permanentnie zanurzona i uzależniona od
jej stanu. Niektóre zmiany w heliosferze mogą zachodzić gwałtownie, w ciągu
kilku godzin. Ma to miejsce w sytuacji, gdy ze Słońca wrzucane są w przestrzeń
międzyplanetarną chmury plazmy i pola magnetycznego. Gdy docierają do Ziemi,
wywołują burze geomagnetyczne stanowiące zagrożenie dla infrastruktury
naziemnej i kosmicznej. Powolne zmiany heliosfery zachodzą w skali lat i  mogą mieć istotny wpływ na ziemski klimat.

Badania realizuje dziesięć instrumentów badawczych Solar
Orbiter, w tym sześć teleskopów czułych na różne zakresy promieniowania
elektromagnetycznego – od widzialnego po rentgenowskie. Jak podaje Centrum
Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk obserwacje rentgenowskie w ramach misji Solar Orbiter
będą realizowane dzięki teleskopowi STIX (Spectrometer/ Telescope for Imaging
X-rays), opracowanemu z udziałem naukowców i inżynierów CBK PAN. 

8aa7473784534843d5ed9517c878f3d4e7e54dd4-6253667

Urządzenie dostarczy
do dziesięciu wysokorozdzielczych zdjęć Słońca na sekundę, co umożliwi
precyzyjnie wskazanie kiedy i z jakiego regionu na naszej gwieździe nastąpiła
emisja elektronów w przestrzeń międzyplanetarną. Prace konstrukcyjne nad
instrumentem zrealizował międzynarodowy zespół, w skład którego wchodzili
Szwajcarzy (kierujący pracami), Polacy (CBK PAN), Czesi, Niemcy i Francuzi. Zadaniem
polskich inżynierów było zaprojektowanie i wykonanie komputera pokładowego wraz
z obudową mechaniczną, systemu do precyzyjnego określenia położenia Słońca, a
także układów do wspomagania testów elektroniki. Polacy odpowiadali ponadto za
modelowanie termiczne instrumentu oraz pomoc w integracji elektronicznej i
testach całego przyrządu.

Budowa sondy trwała około 10 lat. Wystrzelona
10 lutego 2020 roku, wykonała swoje pierwsze zbliżenie do Słońca w połowie
czerwca, rejestrując wyjątkowe widoki naszej najbliższej gwiazdy. Żadne
inne zdjęcia Słońca nie zostały zrobione z tak bliskiej odległości – bliskiej,
bo Solar Orbiter
przeleciał obok Słońca w odległości 48 milionów mil od Słońca.  Wszystkie 10 instrumentów włączyło się, a Solar
Orbiter wykonał zdjęcia, dzięki którym
naukowcy mogliby rzucić okiem na nowe, interesujące zjawiska.

f076179ac2eac9b32c9b7e450e500e4c504534b5-8559971

„Nie
spodziewaliśmy się tak wspaniałych wyników tak wcześnie” – powiedział Daniel
Müller, naukowiec z ESA zajmujący się projektem Solar Orbiter. „Te zdjęcia
pokazują, że Solar Orbiter ma doskonały początek”.

Solar Orbiter obsługiwany jest przez
Europejskie
Centrum Operacji Kosmicznych (ESOC) w Niemczech. Zbudowany został przez Airbus
Defence and Space i zawiera 10 instrumentów: dziewięć dostarczonych przez
państwa członkowskie ESA i ESA. NASA dostarczyła jeden instrument, SoloHI,
sprzęt i czujniki do trzech innych instrumentów oraz pojazd startowy Atlas V
411. Działania naukowe prowadzi Europejskie Centrum Astronomii Kosmicznej
(ESAC) w Hiszpanii.

39a57f046b085781a949b222a14b4c153f4b0efc-5637251

Budowa Solar Orbiter trwała 10 lat i
kosztowała Europejską Agencję Kosmiczną pół miliarda EUR.

Galeria zdjęć Solar Orbiter First Images jest dostępna na
stronie
.

(raj)

Żródła: European Space Agency (ESA), NASA, Centrum Badań Kosmicznych
PAN, naukawpolsce.pl