Blog
Lampa naftowa, spinacz biurowy i łazik marsjański
Łazik
marsjański, wycieraczki samochodowe czy technologia produkcji grafenu są najbardziej znanymi w naszym kraju wynalazkami
polskich naukowców. Z Polską kojarzymy również lampę naftową, sztuczne serce,
spinacz biurowy, komputer czy kamizelkę kuloodporną. W USA i UE, poza odkryciami Skłodowskiej-Curie, najczęściej wymienianymi wynalazkami polskich
naukowców są m.in. spinacz biurowy, lampa naftowa, pasta do zębów, kamizelka
kuloodporna, walkie-talkie i wynalazki… Nikoli Tesli. Pewien kłopot polega na
tym, że Tesla, autor blisko 300 patentów, twórca pierwszych robotów, odkrywca
radia, baterii słonecznej, dynama rowerowego czy silnika elektrycznego, nie był
Polakiem – pochodził z Serbii a od 1884 r. mieszkał w USA. Z Polską łączy go jedynie pochodzenie
z rejonu Europy Środkowej. Zaskakuje częste przypisywanie długopisu polskiemu wynalazcy,
mimo że długopis stworzył Węgier (László Bíró).

Z przeprowadzonych w sierpniu br. badań Fundacji Instytutu Badań
Rynkowych i Społecznych, dotyczących odbioru polskiej nauki – jej przedstawicieli
i osiągnięć – w Polce, Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych – wynika jednak,
że aż 46 proc. Polaków że nie potrafi wskazać wynalazków polskich naukowców. Poza
granicami naszego kraju jest jeszcze gorzej – znajomość polskich odkryć deklaruje
zaledwie 22% mieszkańców krajów Unii Europejskiej oraz 20% mieszkańców USA.

Najbardziej
rozpoznawalne polskie osiągnięcia naukowe to dla mieszkańców UE i USA odkrycia
Marie Skłodowskiej-Curie. „Międzynarodowa sława tej postaci związana jest
zarówno z wagą jej odkryć, jak i Nagrodą Nobla, która jest wyrazem najwyższego
prestiżu na arenie międzynarodowej” – komentuje IBRiS w swoim raporcie. Znajomość
innych polskich odkryć jest już znacznie mniejsza. Dodatkowo skomplikowana jest
przez fakt, że w przypadku niektórych wynalazków można wskazać więcej niż
jednego autora, gdyż proces dochodzenia do ostatecznej technologii przebiegał
etapami: pionierami urządzeń takich jak kinematograf czy hologram byli Polacy,
jednak później były one rozwijane i udoskonalane przez zespoły z innych krajów.
Skomplikowane są również życiorysy wielu naukowców polskiego pochodzenia,
którzy rozwijali kariery w Europie Zachodniej lub w Stanach Zjednoczonych. IBRiS
przywołuje przykłady Józefa Hofmann (wynalazca wycieraczek samochodowych i
spinacza biurowego, który mieszkał w USA), Mieczysława Bekkera (skonstruował w
USA elementy łazika marsjańskiego), Hilarego Koprowskiego (w USA stworzył
szczepionkę na polio) czy Henryka Magnuskiego (w USA wymyślił i zbudował
pierwszy model walkie-talkie). Jednym z twórców pierwszych past do zębów był
pochodzący z Gliwic Oscar Troplowitz, który karierę rozwijał w Niemczech. „To
powód, dla którego niektóre wynalazki Polaków, którzy wyemigrowali, są lepiej
znane za granicą niż nad Wisłą” – czytamy w „Białej księdze…”

Jak pokazują
wyniki badań, dwie najbardziej znane osobistości polskiej nauki to Maria
Skłodowska-Curie oraz Mikołaj Kopernik – ich znajomość deklaruje niemal 100%
społeczeństwa polskiego oraz znaczący odsetek mieszkańców UE i USA. W przypadku
Marii Skłodowskiej odnotowano rozpoznawalność poza granicami Polski na poziomie
56–61%, natomiast w odniesieniu do Mikołaja Kopernika 43–50%. Pozostałe
nazwiska polskich badaczy są kojarzone przez jedynie 5–13% społeczeństw UE i
USA. Nazwisko Łukasiewicza jest rozpoznawane znacząco częściej na terenie
Polski. Zarówno w kraju, jak i za granicą kojarzone są postacie takie jak
Stanisław Banach, Karol Olszewski i Ludwik Hirszfeld – jednak za granicą
odnotowano znacznie niższe odsetki wskazań. Dość niski odsetek rozpoznawalności
zarówno w kraju, jak i za granicą odnotowano np. dla Mariana Rejewskiego, który
wraz ze współpracownikami (Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim) złamał szyfr
niemieckiej enigmy podczas II wojny światowej.

Badania, których wyniki zaprezentowano w „Białej księdze..” , przeprowadzono
w Polsce, UE i USA pomiędzy październikiem 2019 a lutym 2020 roku.
IBRiS – Fundacja Instytut Badań
Rynkowych i Społecznych –organizacja pozarządowa, zajmująca się badaniem rynku i opinii publicznej. Działa na
rzecz podnoszenia jakości badań, popularyzacji zawodu badacza oraz upowszechniania
w społeczeństwie wiedzy o stanie i tendencjach zmian opinii publicznej.
Prowadzi projekty badawcze o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim i
europejskim. Powstała w 2015 roku. Fundatorem i prezesem zarządu fundacji jest
Marcin Duma.
Od lutego 2019 r. Fundacja IBRiS jest częścią Europejskiego Projektu
Badawczego, powołanego i prowadzonego przez instytuty badawcze pochodzące z 5.
krajów o największej reprezentacji w Parlamencie Europejskim – Niemcy, Francję, Włochy, Hiszpanię i Polskę. Przedmiotem projektu,
oprócz preferencji politycznych obywateli krajów biorących w nim udział, jest
diagnoza głównych problemów występujących w Unii Europejskiej, takich jak
kierunek jej rozwoju, problem migracji czy przyszłość strefy euro.
https://ibris.pl/
„Biała księga wizerunku polskiej nauki. Diagnoza wizerunku polskiej
nauki i jej osiągnięć w kraju i za granicą”
Fundacja Instytut Badań Rynkowych i Społecznych, Warszawa 2020
Dostęp do publikacji jest bezpłatny:
https://ibris.pl/wp-content/uploads/2020/08/Bia%C5%82a-ksi%C4%99ga-wizerunku-polskiej-nauki.pdf
(raj)

Jak śpią wieloryby?
Kaszaloty drzemią w pozycji wyprostowanej, dryfując, przez około 10 do 15 minut na raz. Podczas tych drzemek nie oddychają i nie poruszają się. Naukowcy udokumentowali to niezwykłe zachowanie wielkich ssaków w 2008 r.

Podwodne latawce na Wyspach Owczych.
Wyobraź sobie, że stoisz na plaży i bawisz się latawcem. Trzymając linkę czujesz, z jaką siłą wiatr unosi go coraz wyżej. Poruszając latawcem na boki, rysując na niebie ósemki zauważysz z pewnością, że jego szybkość wzrasta. Jeśli przymocuje się do latawca turbinę i umieści go w oceanie, gdz...

Pływające miasto w kształcie żółwia.
Jeśli Pangeos zostanie wybudowany będzie największą pływającą konstrukcją na świecie, jaką kiedykolwiek zbudowano. Nie ma jednak pewności, czy ten projekt zostanie zrealizowany – obecnie nie ma stoczni, która mogłaby zbudować tak ogromną jednostkę.

AI Capitan doprowadził Mayflower z Anglii do Kanady.
Rejs autonomicznego statku Mayflower dowiódł, że sztuczna inteligencja (AI – ang. Artificial Intelligence) może być skutecznie wykorzystywana w transporcie morskim, w tym w sterowaniu statkami pokonującymi światowe oceany. W czerwcu 2022 roku autonomiczny trimaran zakończył rejs z Plymouth w Wielkiej Brytanii do Hal...

Królowa patentów urodziła się w Szczecinie.
Jest twórczynią 700 patentów dotyczących technologii kompresji wideo, których wartość szacowana jest na 1 miliard dolarów. Jak podaje PatentVector, zajmujący się globalną analizą danych patentowych, zajmuje pierwsze miejsce na świecie wśród kobiet – wynalazczyń patentów. Dr Marta Karczewicz urodziła się w Szczecinie (1970 r.), studiow...

Trajkonauci z „Niebiańskiego Pałacu”
31 października Chiny uruchomiły ostatni element stacji kosmicznej Tiangong, kończąc tym samym jej budowę. Po zdeorbitowaniu 23 marca 2001 roku rosyjskiej stacji Mir „Niebiański Pałac”, bo tak tłumaczy się nazwę chińskiej stacji, będzie jedynym kosmicznym sąsiadem międzynarodowej ISS (International Space Station).