Blog
Lampa naftowa, spinacz biurowy i łazik marsjański
Łazik
marsjański, wycieraczki samochodowe czy technologia produkcji grafenu są najbardziej znanymi w naszym kraju wynalazkami
polskich naukowców. Z Polską kojarzymy również lampę naftową, sztuczne serce,
spinacz biurowy, komputer czy kamizelkę kuloodporną. W USA i UE, poza odkryciami Skłodowskiej-Curie, najczęściej wymienianymi wynalazkami polskich
naukowców są m.in. spinacz biurowy, lampa naftowa, pasta do zębów, kamizelka
kuloodporna, walkie-talkie i wynalazki… Nikoli Tesli. Pewien kłopot polega na
tym, że Tesla, autor blisko 300 patentów, twórca pierwszych robotów, odkrywca
radia, baterii słonecznej, dynama rowerowego czy silnika elektrycznego, nie był
Polakiem – pochodził z Serbii a od 1884 r. mieszkał w USA. Z Polską łączy go jedynie pochodzenie
z rejonu Europy Środkowej. Zaskakuje częste przypisywanie długopisu polskiemu wynalazcy,
mimo że długopis stworzył Węgier (László Bíró).

Z przeprowadzonych w sierpniu br. badań Fundacji Instytutu Badań
Rynkowych i Społecznych, dotyczących odbioru polskiej nauki – jej przedstawicieli
i osiągnięć – w Polce, Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych – wynika jednak,
że aż 46 proc. Polaków że nie potrafi wskazać wynalazków polskich naukowców. Poza
granicami naszego kraju jest jeszcze gorzej – znajomość polskich odkryć deklaruje
zaledwie 22% mieszkańców krajów Unii Europejskiej oraz 20% mieszkańców USA.

Najbardziej
rozpoznawalne polskie osiągnięcia naukowe to dla mieszkańców UE i USA odkrycia
Marie Skłodowskiej-Curie. „Międzynarodowa sława tej postaci związana jest
zarówno z wagą jej odkryć, jak i Nagrodą Nobla, która jest wyrazem najwyższego
prestiżu na arenie międzynarodowej” – komentuje IBRiS w swoim raporcie. Znajomość
innych polskich odkryć jest już znacznie mniejsza. Dodatkowo skomplikowana jest
przez fakt, że w przypadku niektórych wynalazków można wskazać więcej niż
jednego autora, gdyż proces dochodzenia do ostatecznej technologii przebiegał
etapami: pionierami urządzeń takich jak kinematograf czy hologram byli Polacy,
jednak później były one rozwijane i udoskonalane przez zespoły z innych krajów.
Skomplikowane są również życiorysy wielu naukowców polskiego pochodzenia,
którzy rozwijali kariery w Europie Zachodniej lub w Stanach Zjednoczonych. IBRiS
przywołuje przykłady Józefa Hofmann (wynalazca wycieraczek samochodowych i
spinacza biurowego, który mieszkał w USA), Mieczysława Bekkera (skonstruował w
USA elementy łazika marsjańskiego), Hilarego Koprowskiego (w USA stworzył
szczepionkę na polio) czy Henryka Magnuskiego (w USA wymyślił i zbudował
pierwszy model walkie-talkie). Jednym z twórców pierwszych past do zębów był
pochodzący z Gliwic Oscar Troplowitz, który karierę rozwijał w Niemczech. „To
powód, dla którego niektóre wynalazki Polaków, którzy wyemigrowali, są lepiej
znane za granicą niż nad Wisłą” – czytamy w „Białej księdze…”

Jak pokazują
wyniki badań, dwie najbardziej znane osobistości polskiej nauki to Maria
Skłodowska-Curie oraz Mikołaj Kopernik – ich znajomość deklaruje niemal 100%
społeczeństwa polskiego oraz znaczący odsetek mieszkańców UE i USA. W przypadku
Marii Skłodowskiej odnotowano rozpoznawalność poza granicami Polski na poziomie
56–61%, natomiast w odniesieniu do Mikołaja Kopernika 43–50%. Pozostałe
nazwiska polskich badaczy są kojarzone przez jedynie 5–13% społeczeństw UE i
USA. Nazwisko Łukasiewicza jest rozpoznawane znacząco częściej na terenie
Polski. Zarówno w kraju, jak i za granicą kojarzone są postacie takie jak
Stanisław Banach, Karol Olszewski i Ludwik Hirszfeld – jednak za granicą
odnotowano znacznie niższe odsetki wskazań. Dość niski odsetek rozpoznawalności
zarówno w kraju, jak i za granicą odnotowano np. dla Mariana Rejewskiego, który
wraz ze współpracownikami (Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim) złamał szyfr
niemieckiej enigmy podczas II wojny światowej.

Badania, których wyniki zaprezentowano w „Białej księdze..” , przeprowadzono
w Polsce, UE i USA pomiędzy październikiem 2019 a lutym 2020 roku.
IBRiS – Fundacja Instytut Badań
Rynkowych i Społecznych –organizacja pozarządowa, zajmująca się badaniem rynku i opinii publicznej. Działa na
rzecz podnoszenia jakości badań, popularyzacji zawodu badacza oraz upowszechniania
w społeczeństwie wiedzy o stanie i tendencjach zmian opinii publicznej.
Prowadzi projekty badawcze o zasięgu lokalnym, regionalnym, ogólnopolskim i
europejskim. Powstała w 2015 roku. Fundatorem i prezesem zarządu fundacji jest
Marcin Duma.
Od lutego 2019 r. Fundacja IBRiS jest częścią Europejskiego Projektu
Badawczego, powołanego i prowadzonego przez instytuty badawcze pochodzące z 5.
krajów o największej reprezentacji w Parlamencie Europejskim – Niemcy, Francję, Włochy, Hiszpanię i Polskę. Przedmiotem projektu,
oprócz preferencji politycznych obywateli krajów biorących w nim udział, jest
diagnoza głównych problemów występujących w Unii Europejskiej, takich jak
kierunek jej rozwoju, problem migracji czy przyszłość strefy euro.
https://ibris.pl/
„Biała księga wizerunku polskiej nauki. Diagnoza wizerunku polskiej
nauki i jej osiągnięć w kraju i za granicą”
Fundacja Instytut Badań Rynkowych i Społecznych, Warszawa 2020
Dostęp do publikacji jest bezpłatny:
https://ibris.pl/wp-content/uploads/2020/08/Bia%C5%82a-ksi%C4%99ga-wizerunku-polskiej-nauki.pdf
(raj)

146 teragramów wody wyrzuconych do atmosfery
Instrumenty pracujące na satelicie Aura NASA wykryły olbrzymią ilość pary wodnej, wyrzuconej 15 stycznia 2022 roku podczas podwodnej erupcji wulkanu Hunga Tonga. W stratosferę Ziemi dostał się ogromny pióropusz pary wodnej, wystarczającej do wypełnienia ponad 58 000 basenów olimpijskich. Naukowcy NASA twierdzą, że ilość ta może tymcz...

Szczecińscy naukowcy na „Ocean Titan”
Od 10 sierpnia do 15 września 2022 r. zespół naukowców reprezentujących 8 krajów oraz 11 instytucji badawczych będzie prowadził badania kluczowe dla rozpoznania zasobów polskiej działki na dnie Oceanu Atlantyckiego. W rejsie na wynajętym w tym celu statku badawczym „Ocean Titan” wezmą m.in. udział naukowcy Politechniki Morski...

Koniec papierowych map morskich
Kończy się pewna epoka. Biuro Hydrograficzne Wielkiej Brytanii (UK Hydrographic Office – UKHO) ogłosiło zamiar wycofana się z produkcji papierowych map morskich. Proces przechodzenia na w pełni cyfrowe portfolio ma się zakończyć w 2026 r.

Rafy w 3D w Cieśninie Kattegat
Zbyt intensywne połowy, coraz większe ubytki tlenu i utrata siedlisk sprawiły, że w ciągu minionych 20 lat populacja dorsza w Kattegat, cieśninie między Danią a Szwecją, zmniejszyła się o 90 procent. W zahamowaniu negatywnego trendu pomóc mają wydrukowane w 3D sztuczne rafy, instalowane na farmie wiatrowej Anholt prze...

W Anglii odtwarzają podwodne łąki.
Trawa morska wychwytuje dwutlenek węgla 30 razy szybciej, niż lasy deszczowe na lądzie. W Wielkiej Brytanii realizowany jest projekt Seagrass Ocean Rescue, którego celem jest zasadzenie w Dale Bay w Pembrokeshire ponad 750 000 nasion trawy morskiej. Ma to pomóc w odtworzeniu ważnych siedlisk morskich, aby pomóc w walce ze skutka...

Autonomiczny system dronów ratuje życie na morzu
Zespół z Chalmers University of Technology w Szwecji opracowuje w pełni autonomiczny system dronów, który może zwiększyć wydajność i szybkość reakcji w operacjach ratowniczych na morzu.